KRONİK KABIZLIK VE HOMEOPATİ
Kronik Kabızlık Tanımı
Kronik kabızlık(psora) nadiren dışkılama, dışkının zor çıkması(psora) veya bunlarla birlikte en az 12 hafta gibi bir periyotta dışkılama ile sonuçlanan ve olması gereken şekilde dışkılama(psora) yapamama ile karakterize edilmiş bir bozukluktur.
Tanı öncelikle semptom bazlıdır, hastanın kendi verdiği semptomlar hakkında hikayeye dayanır; oysa ki kabızlık semptomlarının tanımlanması hastalara göre değişiklik gösterir. Genel olarak semptomlar dışkılama için nadiren tuvalete çıkma(psora), dışkılamada zorluk(psora), çok küçük miktar dışkı(tubercular/Psora), dışkının çıkmasında zorluklar (kasların aşırı zorlanması)(Tubercular/Psora), tamamlanmamış dışkılama hissi(Psora) veya basitçe tek bir hastanın söylediği gibi tüm bu semptomlar olmaksızın ‘kabız olmuş gibi hissetmek’ tariflerini içerir.
Semptom bazlı kronik fonksiyonel kabızlık kriterleri
1- Rome II Kriteri
En az 12 hafta, ard arda ihtiyaç duyulmayan, son 12 ay içinde aşağıdakilerin ikisini içerir:
●
Kasların zorlanması > Dışkılamanın 25% inde (Psora)
●
Dışkının tahliyesinin tamamlanmamış hissi > dışkılamanın 25%inde
(Psora)
●
Anorektal obstrüksiyon/blokaj hissi > dışkılamanın 25%inde
(Psora/Psora)
●
Kolaylaştırmak için elle yardım etmek > 25%inde (Psora)
●
Haftada üç kereden daha az dışkılama (Psora)
●
İshal olma görülemez ve IBS kriteri için
yetersizdir(Tubercular/Syphilis)
2- ACG CC Görev Baskısı
Semptomlar son 12 ayın en azından üçünde aşağıdakileri içerir:
●
Nadiren dışkılama : 3 haftadan daha az veya (Psora)
●
Dışkının anüsten geçişinde zorluk (Psora)
●
Kaslarda zorlanma (Psora)
●
Dışkı geçişinde zorluk hissi (Psora)
●
Dışkılamanın tamamlanamaması (Psora)
●
Sert/ topak topak dışkı (Psora/Syphilis)
●
Dışkılama süresi uzatılması (Psora)
●
Dışkının geçişi için elle müdahele ihtiyacı (Psora/ Sycosis)
●
Bunların karışımı olabilir
Kısaltma - ACG: American College of Gastroenterology; CC: chronic constipation; IBS: Irritable Bowel Syndrome
İnsidans
Kronik kabızlık (Psora) kullanılan tanı kriterlerine bağlı olarak tekrarlama sıklığı değişmesine rağmen genel popülasyon içinde oldukça sık rastlanan bozukluktur. Kronik kabızlık kadınları erkeklere göre daha fazla etkilemekte(2.2:1) ve tekrarlama sıklığı yaşla birlikte artmaktadır.
Semptomlar
Semptomlar tehlikesiz olabilir fakat kronik kabızlık yaşam kalitesini belirgin bir biçimde düşürür ve tedavi edilmezse fekal empaksiyon(Psora)(kalın bağırsakta uzun süre dışkının kalması ve kabızlığa yol açması), idrarını tutama(Psora/Syphilis) ve nadiren de olsa bağırsak delinmesi(Psora/Syphilis) rahatsızlıkları ile sonuçlanabilir.
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) (Tubercular/Syphilis) en çok rastlanılan ve en çok üzerinde çalışılan gastointestinal(GI) mide ve ince bağırsakların fonksiyonel bozukluğudur.
Irritable Bağırsak Sendromu
IBS semptomları (Psora/ Tubercular) tanımları birbirinden oldukça farklıdır. Klinik tanımı karın ağrısı(Psora) veya bağırsak alışkanlıklarındaki(ishal, kabızlık veya zaman zaman her ikisinin karışımı(Sycosis) gibi) ve dışkılama sıklığındaki veya kıvamındaki değişikliklerden kaynaklı huzursuzluktur. Şişkinlik, aciliyet ve/veya dışkılamanın tamamlanmamış hissi(Psora) diğer ilişkili semptomlardır. Semptomlar küme oluşturmaya eğilimli olsa da bireysel semptomlar sıralı şekilde oluşmaya başlayabilir ve semptomlar tipine, bölgeye ve zamanla şiddetlenmesine göre değişenlik gösterebilir.
IBS ‘nin Sınıflandırılması
IBS, yaygın olan dışkılama şekline göre ishal-predominant (IBS-D) (Tubercular/Sycosis), kabız-predominant (IBS-C)(Tubercular/Psora) veya her ikisinin karışımı (IBS-M) olarak sınıflandırılır. Bu alt sınıflandırma dışkılama sıklığına, şekline ve geçişine göre yapılır. Predominant semptomlar zamanla değişkenlik gösterse bile hasta için bu IBS alt grupları arasında ya da IBS-C veya IBS-D ve fonksiyonel kabızlık veya fonksiyonel ishal gibi farklı dışkılama bozuklukları arasında değişiklik yapmak çok yaygın bir tutum değildir.
IBS Tanısı
IBS tanısı koymak için biyolojik bir işaret ya da özel testler bulunmamaktadır. Bu yüzden klinik olarak alarm veren işaretler ve sınırlı tanı testlerine bakarak bozukluk ile tutarlı ve diğer koşulları hariç tutan kümelenmiş klinik semptomlar üzerinden tanı koyulur.
IBS’nin yönetimi
Bu bozukluğun altında yatan patofizyolojik mekanizmalar bilinmediğinden bunu yönetmek için günümüzdeki yaklaşım altında yatan özel etiyolojik mekanizmadan daha çok hastanın predominant semptomlarını ve tam huzuru öncelikli olarak baz alır. Tedavi ağrının, ishalin veya kabızlığın predominant olduğu özel ve bütün temeline dayanılarak tanımlanır ve hedeflenen semptomlar diğer koşullar için olduğu gibi ilaç tedavisiyle tedavi edilir.
Kabızlığın Etiyolojisi
Kabızlığın pek çok sebebi vardır. Bozukluk (tiroid yetmezliği(Psora/Syphilis), hipoparatiroid(Psora/Sycosis), şeker hastalığı (Tubercular), kolonda mekanik blokaj veya rektal kanser gibi sindirim sistemi hastalıkları, otonom nöropati(Syphilis) veya Parkinson (Psora/Syphilis) veya multipi skleroz(Syphilis) gibi nörolojik bozukluklar gibi) sistemik hastalıkların ikincil sebebi olabilir. Diğer yaygın etiyoloji ise bağırsaklarda geçişi yavaşlatan reçeteli veya reçetesiz temin edilen ilaçların kullanımıdır.
Kronik primer veya idyopatik kabızlık, diğer olası etiyolojilerin haricinde dışarda bırakılan başlıca tanıdır. Bir kere primer idyopatik kabızlık tanısı konulduğunda ve kolon veya rektal kanser gibi diğer ciddi hastalıkları öneren işaretler elendiğinde cevabı değerlendirmek için uygun hasta takibi ile birlikte ampirik tedavi başlatılabilir.
Kabızlık için ilaç tedavisi
Reçete ile
Opiatlar
Antikolinerjikler
Trisikik antidepresanlar
Kalsiyum kanal blokerleri
Antiparkinson ilaçlar
Sempatomimetikler
Antipsikotikler
Diyüretik
Antihistaminler
Reçetesiz İlaçlar (OTC)
Antasitler, özellikle kalsiyum içerenler
Kalsiyum takviyeleri
Demir takviyeleri
NSAID
Antidiyareik ajanlar
Kronik Kabızlık Yönetimi
I. İnisiyal Tavsiyeler
Klinik pratikte daha hafif semptomları olan hastalara tedavinin ilk adımı olarak genelde davranış, diyet ve yaşam tarzında değişiklik önerilir. Hastalar daha çok sıvı alımının artırması, daha fazla eksersiz yapması ve özellikle yemeklerden sonra özel bir zamanda veya bağırsak hareketini uyarmak için günlük olarak banyoyu kullanmaları yönünde tavsiyeler verilir. Daha ağır semptomları olan veya ilk tedavisine cevap vermeyen hastalar için genelde lifli yiyecek takviyeleri ve homeopatik remediler ile ampirik tedavi önerilir.
II.Kronik primer kabızlık değerlendirmesi
İlk değerlendirmede dikkatli alınmış hikaye ve fiziksel değerlendirme baz alınır. Hikâyedeki önemli özellikler dışkılama sıklığı, dışkı kıvamı, kasların zorlanması ihtiyacı ve dışkılamanın tamamlanmamış hissi gibi semptomları içerir. Karın ağrısı/huzursuzluğun varlığı diğer fonksiyonel bozuklukları(IBS-C gibi) tanı olarak düşündürebilir. Alarm semptomları(kilo kaybı, iştah azalması, güçsüzlük gibi) tanımlamak genelde gelecekteki gelişmelere ihtiyaç duyulacak(abdominal görüntüleme, kolonoskopi gibi) diğer altta yatan koşulları önerebileceğinden önemlidir. Kalsiyum kanal blokeri, antikolinerjik gibi ilaç kullanımını veya hipotiroid gibi hastalıkların ikincil sebebi olan kabızlığı azaltmak için hastaların ilaç tedavisi dikkatlice gözden geçirilmeli ve sınırlı inisiyal labaratuar testleri yapılmalıdır.
Primer kabızlık şikâyeti olan hastaların altta yatan patopsikolojik mekanizmaları ilerde değerlendirilebilir. Kolon ve anorektal, primer kabızlık için fonksiyonel testlerin kullanımı üç ayrı alt gruba ayrılabilir:
1. Yavaş geçiş kabızlık
2. Normal geçiş kabızlık
3. Tıkanmış dışkılama
Yavaş Geçiş Kabızlık, özellikle proksimal bölgede(asendan ve enlemesine kolon) kolonik geçişite azalmayı gösterir.
Normal Geçiş Kabızlık, kronik fonksiyonel kabızlık kriterlerini karşılayan hastalardır fakat kolonik geçiş testlerinde kolonik geçiş normal limitler içindedir. Bu hastalar sıklıkla normal dışkılama davranışından dolayı yanlış anlaşılır ve kimisi psiko-sosyal bozukluktur.
Tıkanmış dışkılama, rektosigmoid kolonda veya pelvik katta organik/mekanik tıkanmaya veya dışkılama sürecinde rahatlama için anrektal ve pelvik kattaki kasların hatasından dolayı fonksiyonel tıkanmaya denir.
Bu üç alt grubun karışımı da olabilir.
III. Kronik Kabızlığın farmakolojik tedavisi
Kronik kabızlığın farmakolojik tedavisi etki gösterdikleri farklı mekanizmalarıyla pek çok ilaç grubunu içerir.
Bulk-forming ajanlar, suyu emen polimerlerdir. Bu ajanlar dışkı kütlesini artırırlar ve su içeriği bu yüzden onları daha iri yapar, yumuşatır ve geçişi kolaylaştırır. Örneğin kepek, pisilyum, metil selüloz içerikler. Bu ajanlar kabızlığın ilk tedavisinde sıklıkla kullanılır.
Dışkı yumuşatıcılar, dokusat sodyum ve dokusat kalsiyum gibi yumuşatıcılar, dışkının yumuşaması için dışkı ile suyun birbirini etkilemesini sağlayan ve onun daha kaygan ve geçişinin daha kolay olmasını sağlayan yüzey-aktif ajanlardır. Bu ajanlar kabızlık için sıklıkla OTC ilaçları gibi kullanılır.
Ozmotik laksativler - iyon veya moleküllerin emilimi zayıftır, intestinal lümenler içindeki ozmotik gradiyanları oluşturur ve dışkıyı yumuşatmak ve gevşetmek için suyu lümen içine sürer. Bu grup örneğin, magnezyanın sütü, magnezyum sitrat, sodyum fosfat gibi elektolit emilimi zayıf olanları içerir ve laktuloz ve sorbitol ve polietilen glikol 3350(PEG) gibi disakkarit emilimi zayıf ajanlardan oluşur. Bu ajanlar genellikle kabızlığın kısa vadeli tedavisi içindir veya kronik kabızlık için aralıklı kullanımı içindir. PEG çözeltisi aynı zamanda kolonoskopide veya ameliyat öncesi bağırsak temizliği için de kullanılır.
Stimulant laksatifler - kalın bağırsak içinde peristaltizmi ve distal küçük bağırsak ile kolon içindeki elektrolit salgılama ve sıvıyı artırır. Bu ajanlar antrakinon(sena, cascara,danton), difenilmetan(bisakodil ve fenolftalein) ve hint yağı içerir. Farklı OTC formlarında bulunabilirler ve aralıklarla veya kısa dönem kabızlık tedavisinde sıklıkla kullanılırlar.
Sekretuvar ajanlar – bu grup günümüzde Lubiprostone tarafından sunulmaktadır, yetişkinler için kronik idyopatik kabızlık tedavisinde son zamanlarda FDA tarafından onaylanmış yeni bir ajandır. Küçük intestina mukoza üzerindeki klorid kanallarını aktifleştirerek çalışır ve böylece lüminal su ve dışkı hidrasyonunu artırarak intestinal sıvı salgısının klorid olarak zenginleşmesine neden olur.
Prokinetik ajanlar – Bu ajanlar intestinal hareketliliği artırmaya neden olur ve böylece intestinal geçişi hızlandırır. Tegaserod maleate, 5-HT4 pre-synaptic reseptör peristaltik refleksleri çoğaltır, kolon hareketliliği yükseltir, viseral aşırı su ayarlılığını azaltır ve kolonik lümen içine salgı salınmasını kolaylaştırır.
Kronik Kabızlığın Homoeopatik Tedavisi
Kabızlık için Top Ten Remediler
nux-v. nat-m. op. bry. plb. sulph. lyc. sep. alum. graph.
References
1. Auerbach-Wilderness_Medicine.4ed
2. Braunwald-Harrisons_Manual_of_Medicine.15ed
3. Chronic Diseases and Health Care, Morewitz
4. Clinician’s Pocket Drug Reference 2008
5. Current Diagnosis & Treatment In Family Medicine, 1Rst Ed (2007)
6. CURRENT Medical Diagnosis & Treatment 2009
7. Current_Gastroenterology.2ed.with_images
8. Davidson-s-Principles-and-Practice-of-Medicine-2006-20ed
9. Diseases And Disorders A Nursing Therapeutics Manual
10. Drug Class Review on Constipation Drugs Final Report September 2007 Oregon Health & Science University
11. Feldman-Sleisenger_and_Fordtrans_Gastrointestinal_and_Liver
12. Ferri’s Clinical Advisor 2004 - Instant Diagnosis and Treatment. 6th edition
13. Food protein-induced gastrointestinal diseases
14. General Practice, 3rd Edition (J. Murtagh)
15. Geriatric Medicine An Evidence-based Approach
16. Gitlow-Substance_Use_Disorders_A_Practical_Guide.1ed
17. Goroll-Primary_Care_Medicine_Recommendations.1ed
18. Habib_Liver and Pancreatic Diseases Management
19. Harrison’s Principles of Internal Medicine, 17‘Edition
20. Humes-Kelleys_Textbook_of_Internal_Medicine.4ed
21. KEY TOPICS IN GASTROENTEROLOGY
22. Ledingham-Concise_Oxford_Textbook_of_Medicine.2000
23. Mandell-Mandell_Douglas_and_Bennetts_Principles_and_Practice
24. Manual of Gastroenterology - Diagnosis and Therapy, 3rd Edition
25. McEvoy-AHFS_Drug_Information.2004
26. Portland, Oregon 97239
27. RADAR 10
28. Warrell-Oxford_Textbook_of_Medicine.4ed
29. Yamadas_Textbook_of_Gastroenterology.4ed